Yas tutmak, vefat eden birinin arkasından olduğu kadar, çok sevdiğimiz birinden ayrılma sürecinde de yaşanan derin acıyı ifade eder. Yas sürecinde verilen tepkiler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Fakat kayıp ve yas süreci içerisinde genel olarak görülen ortak bazı tepkiler vardır. Boğuluyormuş gibi hissetme, iştah kaybı ya da artışı, korku, suçluluk, çaresiz kalma gibi duygulara kapılmak. Unutkanlık, çarpık fikirler, dikkatin dağılması, uyku problemleri örnek verilebilir.
Kayıp, ölüm yas süreci aşamaları ise şu şekildedir. Kayıp öğrenildiği anda, kısa bir süre hiçbir şey hissetmez. Kişi kayıp ya da ölümü kabullenmeyip, hiçbir şey yok gibi davranır. Kayıp ya da ölmüş olan kişinin geri gelmesi beklenir, öfke de bu duygulara eşlik eder. Kişi kayıp ya da ölüme engel olamadığından, çaresizlik duygusuna kapılır ve iş, sosyal hayatı bu ruh hali sebebi ile etkilenir. Kayıp ya da ölüm zamanla kabullenilir ve kişi yaşamını yeniden düzenlemeye başlar.
Kayıp ve yas süresi 6 ay ile 2 yıl kadar sürebilir. Bu sürenin fazla uzaması patolojik yas olduğu anlamına gelebilir ve mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır.
Kayıp ve Yas Sürecini Sağlıklı Geçirmek
Kayıp ve yas herkes için çok zorlu süreçlerdir. Zorlukları, bir nebze olsun azaltarak atlatmak için kayıp ve yas terapisi almak doğru olacaktır. Bireyin yaşantısını normal bir şekilde idame ettirebilmesi için yas sürecini yaşayıp, atlatması gerekir.
Bu süreçte mutlaka terapi desteği almak ve yakınlarının desteği çok önemlidir. Acı yaşanmalı ve bastırılmaya çalışılmamalıdır. Konuşarak ifade de zorlanıyorsanız, yazarak anlatmaya çalışılmalıdır. İş ve okulla ilgili faaliyetlerden uzaklaşılmamalı ve mümkün olduğunca katılım sağlanmalıdır. Temel ihtiyaçlar beslenme, uyku gibi, ihmal edilmemelidir. Hatırlamamaya çalışmak için kendinizi sürekli bir işe odaklamayın ve unutmayı zamana yayın.
Kayıp ve yas sonucu insanın o kişi ile vedalaşma ihtiyacı vardır. Bu süreç derin acı verir ve depresyona benzeyen belirtilerle gelir. Hayatı kişinin tekrardan düzenlemesi için, yas sürecinin yarım kalmaması, bastırılmaması gerekir. İnsanın eşi ya da sevgilisinden ayrılması sonrası da bir yas süreci başlar. Önce durumu kabullenmemek, öfke gibi duygulara kapılma yaşanır. Sonra kayıp tamamen fark edilince de depresif duygular yaşanır ve durumu kabullenme aşaması gelir.
Kişinin çevresindeki insanlar ile bu süreci paylaşması rahatlatıcı olacaktır. Üzüntü ile baş edebilmek için geçici rahatlama sağlayan, uyuşturucu, alkol gibi maddelere yönelmemek gerekir.
Kayıp ve Yas Süreci İçerisinde Ergen Yaş Grubu
Çocuk ve ergenler için kayıp, bu kaybın getirdiği yaşamsal problemler ile daha zor geçecektir. 4 yaş grubu ve altında olan çocuklar ölüme ayrılığa verilen duygusal tepkileri verir ve tam olarak anlamlandıramazlar. 4-6 yaş grubunda soyut kavramlar tam oturmadığından, ölen kişinin gelip gelmeyeceğini sorarlar ve ölümü başka bir yaşam şekli gibi algılarlar. 6-8 yaş grubunda zihinde ölüm kavramı şekillenmeye başlar ve vefat eden kişi kahramanlaştırılarak özlenir.09-11 yaş grubu ise ölümü kavrar ve hüzünden kaçmaya çalışırlar.
Ergenlerde kayıp ve yas durumunda, üzüntüyü kuvvetli hissederler, anlık bastıran acıyı yaşar, diğer aile bireyleri ile hüzne ortak olurlar. Kayıp ve yas sonrası üzüntü, acı yaşanır ve kaybın kabullenilmesi, zaman zaman hatırlanması ile sonuçlanır. Yalnızca kayıp ile başa çıkabilmeyi bilmek, derin acıdan sıyrılmayı başarmak yas sürecinin tamamlandığı anlamına gelir. Çözüme kavuşmamış yas süreci ileriki yaşantımızı sağlıklı idame ettirmemiz için büyük bir engeldir. Bu süreç bastırılmadan yaşanmalıdır.
Ayrıntılı bilgi için için Alanya psikolog olarak bizlere ulaşabilirsiniz.
